Şirket değerlendirmek için yapılan incelemeler bir çok farklı yöntemle yapılabilir:
Bir şirketin bilanço yoluyla değerlendirilmesinde aşağıda gösterilen kriterler dikkate alınabilir:
Gelir tablosu, bir işletmenin belirli bir hesap döneminde elde ettiği gelirle, yaptığı giderleri düzenli bir şekilde gösteren ve dönem faaliyetlerinin net sonucunu, kar ve zarar olarak özetleyen bir tablodur.
Bu tabloda artan satışların kârlılığı artırıp artırmadığı kontrol edilir. Bu nedenle, "Satış gelirleri" ve "Satışların maliyeti" değerleri karşılaştırılmalıdır.
Geleceğin fiyatlanması için en önemli değerlendirme kriteri gelir tablosudur. Gelirin artması ileride öz kaynağı artırma potansiyelini artıracağı için, geleceğin fiyatlanmasında rol oynar.
Bilanço anın fiyatlanması için, gelir tablosu geleceğin fiyatlanması için kullanılır.
Asıl kâr öz kaynağa döndüğü zaman, hisse fiyatı artar.
Gelir (kar) artışı -> Öz kaynak artışı -> Hisse fiyatı artışı
Gelir tablosu şirketlerin momentumu hakkında bilgi verir.
Nakit akış tablosu, bir şirketin işletmenin belirli bir dönemdeki nakit akışlarını; nakit kaynak ve kullanım yerlerini gösteren bir tablodur.
Nakit akış tablosu bir şirkete ait aşağıda gösterilen değerleri gösterir:
Nakit akım tablosunun içeriğinde aşağıdaki değerler yer alır:
Nakit akış tablosu aşağıdaki kriterlere uygun olarak değerlendirilir:
Bir şirketin değerlendirilmesi için, diğer temel analiz yöntemleri ile birlikte, değerleme oranlarını kullanabiliriz. Değerleme oranlarını hesaplamak için, bilanço ve gelir tablosunda yer alan değerler kullanılır.
Değerleme oranları, şirketlerle ile ilgili değerlendirmelerde sektörel bazda işlem yapılarak kullanıldıklarında, daha verimli sonuçlar vermektedir.
Bu değerleme oranları ile ayrıntılı bilgi Değerlendirme oranları bölümünde yer almaktadır.
Bir şirketin finansal açıdan riskli olup olmadığını tespit etmek için, kaldıraç oranı, likidite oranları ve faiz karşılama oranları değerlendirilir. Bu değerlendirmenin şirketin geçmiş dönemlere ait değerleri ile birlikte sektörel bazda yapılması daha sağlıklı sonuçlar verecektir.
1. Kaldıraç oranları
Kaldıraç oranı, toplam borcun toplam varlıklara oranıdır. Kaldıraç oranı, şirketin varlıkların ne kadarının borçlarla karşılandığını gösterir.
Kaldıraç oranı = Toplam borçlar / Toplam varlıklar
Finansal borç oranı kısa ve uzun vadeli borçların toplam varlıklara oranıdır.
Finansal borç oranı faiz giderlerinin durumunu gösterir. Yüksek olması faiz giderlerinin artacağı anlamına gelir.
(Kısa vadeli finansal borçlar + Uzun vadeli finansal borçlar) / Toplam varlıklar
2. Likidite oranları
Cari oran
Dönen varlıkların kısa vadeli yükümlülüklere oranıdır.
Cari oran = Dönen varlıklar / Kısa vadeli yükümlülükler
Bu değerin en az 1 olması gerekir. 3 üzerinde olması tercih edilmez.
Likidite oranı
Stokların dönen varlıklardan çıkarılması ile elde edilen değerin kısa vadeli yükümlülüklere oranıdır.
Likidite oranı = (Dönen varlıklar – Stoklar) / Kısa vadeli yükümlülükler
1 değeri normal olarak kabul edilebilir. Cari oran ve likidite oranı büyükse şirketin borç ödeme oranının stoklarla karşılanabildiği anlamına gelir.
Nakit oranı
Nakit ve nakit benzerlerinin kısa vadeli yükümlülüklere oranıdır.
Likidite oranı = Nakit ve nakit benzerleri / Kısa vadeli yükümlülükler
3. Faiz karşılama oranı
FAVÖK değerinin net faiz değerine oranıdır.
Faiz karşılama oranı = FAVÖK / Net faiz değeri
2 değerinin altına inmesi olumsuz, 5 değerinin üstüne çıkması olumludur.
Bir şirketin karlılığını tespit etmek için, aktif karlılık, sermaye getirisi, faaliyet etkinlik oranları ve ticari alacak devir hızı değerlendirilir. Bu değerlendirmenin şirketin geçmiş dönemlere ait değerleri ile birlikte sektörel bazda yapılması daha sağlıklı sonuçlar verecektir.
1. Aktif karlılık
Net kârın toplam vrlıklara oranıdır.
Aktif karlılık = Net kar / Toplam varlıklar
Bu değer ne kadar yüksek ise, o kadar borçluluğun üstesinden gelinebilir.
2. Sermaye getirisi
Vergiden sonraki faaliyet kârının yatırılan sermayeye oranıdır.
Yatırılan sermayenin getirisi = Vergiden sonraki faaliyet karı / Yatırılan sermaye
Yüksek olması şirketin varlıklarını iyi kullandığını göstergesidir. Şirketin operasyonel performansı hakkında bilgi verir.
3. Faaliyet etkinlik oranları
Aktif devir hızı
Aktif devir hızı, yıllık satışların ortalama varlıklara oranıdıdr.
Aktif devir hızı = Yıllık satışlar / Ortalama varlıklar
Verimliliği belirlemek için kullanılır. Şirketin sahip oldukları varlıklar ile satış üretme gücünü ölçen bir orandır. Şirketin varlıklarını yılda kaç defa döndürdüğünü gösterir.
1,5 değeri iyi, 2 ve üstü oldukça iyi bir değer olarak kabul edilir. 1,5'tan düşük olması varlıkların atıl durduğunu gösterir.
Stok devir hızı
Satışların maliyetinin ortalama stoklara oranıdır.
Stok devir hızı = Satışların maliyeti / Ortalama stoklar
Şirketin stoklarını bir yılda kaç kez çevirdiğini gösterir.
4. Ticari alacak devir hızı
Satışların ortalama ticari alacaklara oranıdır.
Ticari alacak devir hızı = Satışlar / Ortalama ticari alacaklar
Satış sonrası ticari alacakların tahsil edilebilme zamanını (hızını) ölçer.
Faaliyet raporunda aşağıdaki konular öncelikle incelenmelidir.